Vonesat e gjata në procedurat e zakonshme të azilit: mësimet nga vendimi Zimir i Gjykatës së Drejtësisë së BE-së

 

Vonesat e gjata në procedurat e zakonshme të azilit: mësimet nga vendimi Zimir i Gjykatës së Drejtësisë së BE-së

Vendimi i fundit në çështjen Zimir (C-662/23) i Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Evropian sjell një pikë shumë të rëndësishme për këdo që përballet çdo ditë me problemin e vonesave në procedurat e zakonshme të kërkesave për mbrojtje ndërkombëtare. Gjykata u thirr të interpretonte nenin 31 të Direktivës 2013/32/UE, i cili parashikon se kërkesa për azil duhet të shqyrtohet brenda gjashtë muajve, me mundësinë e zgjatjes vetëm në rrethana të jashtëzakonshme. Gjykatësit sqaruan se zgjatja e këtij afati nuk është automatike dhe nuk mund të justifikohet me arsye të përgjithshme si grumbullimi i dosjeve apo mungesa strukturore e burimeve administrative. Direktivës i lejohet vetëm një shtyrje e kufizuar, deri në pesëmbëdhjetë muaj gjithsej, dhe kjo vetëm në rast se ka një fluks të papritur dhe të njëkohshëm kërkesash ose në raste individuale të jashtëzakonshme.

Ky sqarim është i rëndësishëm sepse vë në pikëpyetje “normalizimin” e vonesave që karakterizojnë shumë procedura në Itali. Shpesh ndodh që të kalojnë dy ose tre vjet nga formalizimi i kërkesës deri tek thirrja për intervistë përpara Komisionit Territorial. Gjatë kësaj periudhe, kërkuesi i azilit jeton në një gjendje pezullimi, me një leje qëndrimi të përkohshme që i lejon të qëndrojë dhe të punojë, por pa stabilitetin juridik dhe shoqëror që duhet t’i garantojë një vendim i shpejtë. Pritja e gjatë ndikon në mundësinë për të gjetur punë të qëndrueshme, për të konsoliduar marrëdhënie familjare e shoqërore dhe e kthen vonesën procedurale në një dëm ekzistencial të vërtetë.

Vendimi evropian ofron kështu një mjet mbrojtës konkret: nuk bëhet fjalë vetëm për të kundërshtuar ngadalësinë administrative, por për të denoncuar shkeljen e një të drejte procedurale të sanksionuar nga e drejta e Bashkimit Evropian. Administrata nuk mund të justifikohet më me mungesën e stafit apo me akumulimin e çështjeve, sepse këto arsye hyjnë në menaxhimin normal dhe nuk përbëjnë rrethana të jashtëzakonshme. Për avokatët, kjo do të thotë se mund të mbështeten para gjykatave duke argumentuar se çdo procedurë që zgjat për vite nuk është në përputhje me të drejtën evropiane dhe se kërkuesit kanë të drejtë për një vendim brenda një afati të arsyeshëm.

Në kontekstin italian, ku vonesat e Komisioneve Territoriale janë pothuajse të zakonshme, vendimi Zimir merr një vlerë të menjëhershme praktike. Ai kujton se shtyrja e afateve nuk është një çështje neutrale, por një shkelje që e privon kërkuesin nga garancitë themelore. Përdorimi i këtij jurisprudence në procedurat kombëtare mund të bëhet vendimtar për të nxitur autoritetet të marrin vendime më të shpejta dhe për të forcuar argumentet në ankimet kundër vendimeve të lëshuara pas pritjeve të pajustifikuara shumëvjeçare. Në fund, Gjykata e Drejtësisë i rikthen rëndësinë parimit të efektivitetit, duke riafirmuar se azili nuk është vetëm një e drejtë materiale, por edhe një procedurë që duhet të zhvillohet brenda afateve të caktuara dhe të arsyeshme.

✍️ Avv. Fabio Loscerbo