Dekreti i Kuotave 2025: risitë e 4 shtatorit dhe pikat kritike të reformës
Këshilli i Ministrave, në mbledhjen e datës 4 shtator 2025, miratoi një dekret-ligj me masa urgjente për hyrjen e rregullt të qytetarëve të huaj dhe menaxhimin e flukseve migratore. Ky ndërhyrje, duke ruajtur strukturën e programimit trevjeçar, prek aspekte të rëndësishme të procedurave administrative dhe të drejtave të punëtorëve migrantë.
Risitë kryesore
1. Fillimi i afateve nga momenti i përfshirjes në kuotë
Afati për lëshimin e autorizimit për punë nuk llogaritet më nga momenti i paraqitjes së kërkesës, por nga përfshirja e saj në kuotën e disponueshme. Kjo e bën më reale kohën, por rrezikon të zgjasë pritjen në zonat ku procedura e përfshirjes vonohet.
2. Zgjerimi i verifikimeve mbi vetëdeklarimet
Kontrollet, të parashikuara tashmë për disa kategori, tani zgjerohen edhe për hyrjet “jashtë standardit” (kërkim shkencor, kualifikime të larta, TIK, vullnetarizëm). Ky hap rrit transparencën, por mund të sjellë vonesa në mungesë të koordinimit të duhur ndërinstitucional.
3. Kufiri prej tre kërkesash për punëdhënësit privatë
Rregulli i vendosur në mënyrë eksperimentale bëhet i përhershëm: punëdhënësit privatë mund të paraqesin maksimumi tre kërkesa për autorizim pune. Masë e dobishme kundër abuzimeve, por që mund të dëmtojë subjektet me nevoja më të mëdha, si kooperativat apo familjet që kërkojnë ndihmë të shumëfishtë.
4. E drejta e qëndrimit gjatë pritjes së konvertimit
Rikonkretizohet e drejta e punëtorit të huaj për të qëndruar dhe për të punuar edhe gjatë kohës së pritjes së konvertimit të lejes së qëndrimit, duke forcuar garancitë ligjore.
5. Forcimi i mbrojtjes për viktimat e shfrytëzimit
Leja e qëndrimit për viktimat e ndërmjetësimit të paligjshëm dhe shfrytëzimit kalon nga gjashtë në dymbëdhjetë muaj. I njëjti zgjatje aplikohet edhe për lejet për mbrojtje sociale, me të drejtën e aksesit në Ndihmën për Përfshirje, si dhe për viktimat e dhunës në familje.
6. Hyrja jashtë kuotave për ndihmësit familjarë dhe shëndetësorë
Hyrjet për kujdesin ndaj personave me aftësi të kufizuara ose të moshuarve të varur vendosen përfundimisht jashtë kuotave. Megjithatë, gjatë 12 muajve të parë, punëtori është i lidhur vetëm me punën e autorizuar dhe mund të ndryshojë punëdhënës vetëm me autorizimin e Inspektoratit Territorial të Punës.
7. Ribashkimi familjar dhe vullnetarizmi
Për ribashkimin familjar, afati për autorizim rritet nga 90 në 150 ditë, në përputhje me legjislacionin e BE-së. Programet e vullnetarizmit kalojnë në një bazë trevjeçare.
8. Digjitalizimi me procedurën e re ALI
Është funksionale platforma digjitale për menaxhimin e kontratave të qëndrimit dhe marrëveshjes së integrimit: punëdhënësi njofton online hyrjen, numri fiskal gjenerohet automatikisht, kontrata firmoset në mënyrë digjitale dhe dokumentet ngarkohen brenda 8 ditëve. Një hap i rëndësishëm, por me rrezik në rast të problemeve teknike.
Pikat kritike
-
Shtyrja e afateve: llogaritja nga momenti i përfshirjes në kuotë mund të vonojë mundësinë e padisë për mosveprim të administratës.
-
Kufiri i tre kërkesave: i dobishëm kundër abuzimeve, por jo fleksibël për punëdhënësit me nevoja të shumta.
-
Kufizimi 12-mujor për ndihmësit familjarë: mbron punëdhënësit nga ndërrimi i shpejtë i punëtorëve, por i ekspozon punëtorët ndaj rrezikut të shfrytëzimit.
-
Zgjatja e afateve për ribashkim: mund të kthehet në “legalizim të vonesave”.
-
Digjitalizimi i shpejtuar: procedura e re është progres, por afati i shkurtër (8 ditë) mund të jetë problematik në rast defektesh teknike.
Përfundime
Dekreti paraqet një hap tjetër drejt stabilizimit të sistemit të kuotave, duke synuar racionalizimin e procedurave dhe përshpejtimin e digjitalizimit. Megjithatë, dalin në pah çështje kritike që kërkojnë qartësim dhe burime shtesë. Pa udhëzime të qarta dhe monitorim efektiv, rreziku është që problemet ekzistuese të shtyhen përpara në vend që të zgjidhen.
Balancimi midis kërkesave të administratës dhe të drejtave të punëtorëve migrantë mbetet sfida e vërtetë e kësaj reforme.
Avokati Fabio Loscerbo
