Hyrja në procedurën e mbrojtjes ndërkombëtare dhe ndalimi i diskriminimit organizativ – Shënim mbi Vendimin e Gjykatës së Torinos, Seksioni i Nëntë Civil, 4 gusht 2025, R.G. 9257/2025

Hyrja në procedurën e mbrojtjes ndërkombëtare dhe ndalimi i diskriminimit organizativ – Shënim mbi Vendimin e Gjykatës së Torinos, Seksioni i Nëntë Civil, 4 gusht 2025, R.G. 9257/2025

1) Hyrje
Vendimi në koment zgjidh një padi kolektive që kishte për objekt: (a) konstatimin e së drejtës për të formalizuar kërkesën për mbrojtje ndërkombëtare pranë Questura-s kompetente territorialisht; (b) konstatimin e karakterit diskriminues të modelit organizativ të aplikuar nga Zyra e Imigracionit pranë Questura-s së Torinos. Pas një mase të parë të përkohshme që urdhëroi pritjen/formalizimin e kërkesave, gjykata, në themel, konstatoi pushimin e çështjes për pikën që lidhej me formalizimin (për shkak të plotësimit gjatë procesit) dhe pranoi padinë antidis­kriminuese, duke dhënë urdhra konformues.

2) Objekti i padisë dhe kërkesat
Kërkesat kryesore kishin të bënin me: i) njohjen e të drejtës për të paraqitur kërkesën për mbrojtje ndërkombëtare sipas nenit 26 të d.lgs. 25/2008 pranë Questura-s kompetente për “vendqëndrimin”; ii) konstatimin e natyrës diskriminuese të praktikave të hyrjes në Zyrën e Imigracionit, me kërkesë për masa heqjeje pasojash dhe publikim, në zbatim të nenit 28 të d.lgs. 150/2011.

3) Kuadri juridik
– Neni 26 i d.lgs. 25/2008: paraqitja e kërkesës në Questura-n kompetente për vendqëndrimin, me një lexim funksional e jo formalist të këtij koncepti, në përputhje me nenin 6 të Direktivës 2013/32/BE për hyrje efektive në procedurë.
– Mbrojtja kundër diskriminimit: neni 43 i d.lgs. 286/1998 dhe neni 28 i d.lgs. 150/2011 i japin gjyqtarit të juridiksionit të zakonshëm kompetencë për të urdhëruar ndërprerjen e sjelljes diskriminuese, marrjen e masave për heqjen e pasojave dhe vendosjen e planeve organizative parandaluese, përfshirë publikimin.

4) Rrjedha procedurale
Padia u depozitua në maj 2025; u morën deklarime sipas nenit 669-sexies k.p.c.; me një masë të përkohshme në fund të qershorit 2025 u urdhërua që Questura të presë/formalizojë kërkesat brenda një afati të shkurtër. Seanca në themel u zhvillua në mesin e korrikut 2025; çështja u mbajt për vendim dhe u publikua më 4 gusht 2025.

5) “Vendqëndrimi” dhe kompetenca e Questura-s
Gjykata konstatoi të provuar, për secilin paditës, vendqëndrimin në territorin e Torinos, edhe në kuptimin e përkohshëm ose tranzitor. Prej këtu, u hodh poshtë teza që kërkonte provimin e “vendqëndrimit të zakonshëm” apo të rezidencës civile për të themeluar kompetencën e Questura-s. Ky interpretim shmang shndërrimin e detyrimeve provuese në pengesa që e bëjnë të pamundur ose tepër të vështirë hyrjen në procedurë, në kundërshtim me parimin e efektivitetit në të drejtën e BE-së.

6) Profili diskriminues i modelit organizativ
Gjykata u mbështet në elemente objektive të praktikës: hyrje e kuotizuar përmes radhëve fizike, mungesë kanalesh të rezervimit digjital të barasvlershme me ato të disponueshme për përdorues të tjerë të A.P., kritere përzgjedhjeje të pasqaruara dhe, në disa ditë, filtrime sipas kombësisë. Këto mënyra prodhojnë trajtim më pak të favorshëm, të lidhur drejtpërdrejt me faktor­in “kombësi”, në një pikë hyrjeje në shërbim publik që kushtëzon ushtrimin e të drejtave themelore (qëndrim i rregullt gjatë procedurës, e drejta e punës pas afateve ligjore, regjistrimi civil, kujdesi shëndetësor).

7) Barra e provës dhe standardi provues
Në zbatim të nenit 28, pika 4, d.lgs. 150/2011, sapo paditësit paraqesin të dhëna që lejojnë të presupozosh diskriminimin, barra për ta përgënjeshtruar kalon te administrata. Mungesa e një prove të kundërt efikase mbi praktikat e kontestuara e konsolidoi kuadrin prezumtiv dhe çoi në deklarimin e diskriminimit të drejtpërdrejtë, edhe në formë kolektive.

8) Masa strukturore e urdhëruar
Vendimi nuk mjaftohet me ndalimin e praktikës së paligjshme: urdhëron adoptimin, brenda katër muajve, të një modeli organizativ të dixhitalizuar për menaxhimin e hyrjeve dhe prenotimeve, me ndërmjetësim të subjekteve të sektorit të tretë dhe dallim proceduror mes kërkuesve me/pa dokumente; një model që, në mënyrë prognostike, vlerësohet i përshtatshëm për të parandaluar përsëritjen e diskriminimit dhe për të garantuar barazi thelbësore në aksesin në shërbim.

9) Dispozitivi
– Konstatim i diskriminimit të drejtpërdrejtë (edhe kolektiv) të prodhuar nga organizimi i hyrjeve në Zyrën e Imigracionit.
– Urdhër për të miratuar sistem organizativ të dixhitalizuar brenda katër muajve.
– Urdhër për publikimin e vendimit në kanalet institucionale dhe në një gazetë me qarkullim kombëtar, në funksion informues dhe parandalues.
– Shpenzimet në ngarkim të administratës; pushim i çështjes për pretendimin mbi formalizimin që u plotësua gjatë gjykimit; shuarje për heqje dorë sa i takon një paditësi.

10) Vërejtje përfundimtare
Vendimi spikat për dy aspekte sistemike:
(i) Hyrja efektive në procedurë: leximi funksional i “vendqëndrimit” pengon që praktikat organizative të shndërrohen në barriera hyrjeje, në kundërshtim me nenin 6 të Direktivës 2013/32/BE.
(ii) Remedet organizative: përdorimi i urdhrave konformues dhe i publikimit—mjete tipike të kontestimeve antidis­kriminuese—adreson shkakun strukturor të shkeljes, duke kaluar përtej mbrojtjes thjesht ndaluese dhe duke orientuar veprimin administrativ drejt rezultateve të verifikueshme.

---

Avv. Fabio Loscerbo